Op 24 augustus is het 140 jaar geleden dat een van de meest vernieuwende of de vroegste autopioniers geboren werd: Vincenzo Lancia. Een genie met cijfers en zoals velen van die leeftijd met een passie voor de ontluikende paardloze koets, had Lancia zich op 19-jarige leeftijd opgewerkt tot hoofdinspecteur en testrijder bij Fiat. Competitief en vaardig werd Lancia uitgenodigd om ook met Fiat’s auto’s te racen, hij behaalde zijn eerste overwinning in 1900 en een paar jaar later leidde hij de eerste ronde van de eerste Grand Prix van Frankrijk, een lus van 64,11 mijl bij Le Mans die hij aflegde in 53 minuten en 42 seconden, machtig indrukwekkend voor 1906.
In datzelfde jaar richtte hij samen met vriend Claudio Fogolin zijn gelijknamige bedrijf op, met de eerste auto die de Lancia naam droeg, de Tipo 51 – later omgedoopt tot de Alpha 12 HP – die in 1907 verscheen. De firma vestigde al snel een reputatie op het gebied van innovatie; ze pionierde met elektrische systemen in de Theta, monocoque constructie met de Lambda en zowel productie versnellingsbakken met vijf versnellingen als V6 motoren. Vincenzo Lancia overleed aan een hartaanval in 1937 en het bedrijf ging over op zijn vrouw Adele en zoon Gianni, die de legendarische ingenieur Vittorio Jano overhaalden zich bij hen te voegen. Het bedrijf ging door met zijn vooruitstrevende techniek, maar niet altijd winstgevend, wat leidde tot de overname door eerst de familie Pesenti in 1956 en daarna Fiat 13 jaar later.
Uitgelicht: Remus sportuitlaten
De verschillende ups en downs van de firma sinds ze deel uitmaakte van het Fiat imperium zijn goed gedocumenteerd, maar wat de puristen er ook van mogen denken, het viel wel samen met het feit dat Lancia de meest succesvolle fabrikant ooit in het Wereld Rally Kampioenschap werd. Het voegde ook aan zijn rooster prijzenswaardige machines toe, waarvan we er hier een paar tellen. Er waren er natuurlijk veel te veel om uit te kiezen, dus we hebben met opzet de verschillende homologatie specials buiten beschouwing gelaten, hoezeer het ons ook pijn doet dit te doen.
1923 Lancia Lambda
De Lambda verdient echt zijn plaats in het autopantheon, want hij zette ingenieurs- en verfijningsmaatstaven die de ontwikkeling van de industrie decennia lang hielpen aandrijven. De Lambda was een pionier op het gebied van de dragende eenheidscarrosserie – die evolueerde tot de moderne monocoque – in tegenstelling tot de body-on-frame constructie die ervoor was gekomen, wat een lagere, slankere en wendbaardere vormgeving mogelijk maakte.
De Lambda werd aangedreven door Lancia’s eerste V4 motor, eerst in 2.1-liter gedaante maar al snel werd een halve liter extra inhoud toegevoegd. De auto introduceerde ook schuifzuil voorvering in een tijd dat de meeste auto’s nog aan beide uiteinden een levende as hadden, waardoor hij jarenlang de te kloppen auto was wat betreft rijgedrag en wegligging.
1937 Lancia Aprilia
De Aprilia was de laatste auto die gemaakt werd met inbreng van de oprichter van de firma, Vincenzo overleed in februari 1937, dezelfde maand dat de productie begon. Als een van de eerste auto’s die met behulp van een windtunnel ontworpen werden in een samenwerking tussen Battista ‘Pinin’ Farina en de Polytechnische Universiteit van Turijn scoorde de Aprilia een tijdrecord luchtweerstandcoëfficiënt van 0,47Cd, waardoor zijn 1,4-liter motor hem tot bijna 80 km/u kon voortstuwen.
Als grote gezinsauto maakte de pilaarloze deurconstructie van de Aprilia – de voor- en achterdeuren waren ‘spiegelbeelden’ van elkaar waarbij de achterdeuren naar achteren opengingen – een uitstekende instap mogelijk en de laatste iteratie van Lancia’s schuivende pilaarophanging zorgde voor een uitstekend rij- en weggedrag. Geheel volgens Lancia traditie werd de Aprilia op alle markten aangeboden met rechts stuur, zodat de sportieve rijder de auto nauwkeuriger aan de buitenkant van bochten kon plaatsen.
Tip: wagner tuning
1958 Lancia Appia GTE
De Appia was het kleine broertje van de befaamde Aurelia en de laatste in een lijn die terugging tot de Lambda in die zin dat hij een V4 met smalle hoek, schuifzuil voorvering en achterwielaandrijving sportte. Qua uiterlijk kopieerde de Appia ongegeneerd van zijn oudere broer of zus, althans in de eerste generatie, hoewel de wielbasis voor de tweede serie iets van die elegantie verloor.
Die werd echter in overvloed herwonnen in de verschillende beperkte edities met carrozzeria-bodies; een Pininfarina coupé, Vignale cabriolet en Zagato a GT coupé. De laatste is een van de zeldzaamste en meest begeerlijke Appia varianten met zijn lage slanke koetswerk, lange neus en bedekte koplampen en een stoeprandgewicht dat een volle 100 kg lichter is dan de standaard auto. Later werd naast de GTE ook een Appia Sport met korte wielbasis verkocht, ook gebouwd door Zagato en ontworpen door Ercole Spada. Eén exemplaar racete in 1959 mee in de 12 Uren van Sebring met Walter Cronkite achter het stuur.